Aan Poetin had ik al langere tijd een hekel
Een hekel hebben aan iemand is best erg. Je moet het bij mij ‘goed’ verpest hebben, wanneer dit zo is. Aan Vladimir Poetin had ik al langere tijd een hekel. Veel langer dan dat de oorlog in Oekraïne uitbrak. Het gevoel na deze onwettige invasie van Oekraïne is er niet minder op geworden.
2018
Even terug naar het jaar 2018. Toen zette ik in dit artikel uiteen waarom ik niet keek naar het Wereldkampioenschap Voetbal. Rusland was destijds organisator van het WK voetbal. Het was een symbolische actie en ik was waarschijnlijk een van de weinigen die het deed. Maar ja, principes hè?
Die principes gingen verder dan het neerhalen van Vlucht MH17 op 17 juli 2014. Het toestel, een Boeing 777 stortte in de buurt van het Oost-Oekraïense dorp Hrabove neer nadat het geraakt werd door een luchtdoelraket. Hierbij kwamen alle 283 passagiers om het leven. 196 van deze passagiers hadden de Nederlandse nationaliteit. Natuurlijk was dit belangrijk. Alleen ging het om meer dan deze verschrikkelijke gebeurtenis.
De beslissing om destijds niet te kijken had bijvoorbeeld ook te maken met de moord op journalisten die kritisch schreven over de president van Rusland, Vladimir Poetin. Denk dan aan Anna Politkovskaja (30 augustus 1958 – 7 oktober 2006). Ze schreef in 2004 over het Rusland onder Poetin en twee jaar geleden werd ze dood aangetroffen in de lift van het flatgebouw waar ze woonachtig was. Ze was vermoord. De daders werden veroordeeld, maar het was niet duidelijk wie de opdracht voor de moord gegeven had.
Het vrije woord werd ingeperkt dankzij aanslagen op mensen die vrij wilden schrijven. Dat niet alleen. Mensen die in vrijheid hun gevoelens wilden tonen, werden aangepakt. Denk hierbij aan de LGBTQIA+ gemeenschap. In de streng Oosters Orthodoxe kerk vond Vladimir Poetin een waardige partner om samen op te trekken tegen deze gemeenschap. Langzaam aan werden de rechten steeds meer beperkt.
Niet alleen de LGBTQIA+ gemeenschap had het zwaar te verduren. De oppositie werd hard aangepakt. Dat was dus eigenlijk iedereen die zich keerde tegen Poetin. Geholpen door een politieapparaat van corruptie en waar mensenrechten minder belangrijk leken te zijn, verdwenen politieke tegenstanders voor lange tijd achter te tralies. Als ze ‘geluk’ hadden. In andere gevallen eindigden ze net zoals Politkovskaja ergens in een lift of op een andere plaats, waar ze dood achter gelaten werden.
Aleksandr Litvinenko
Zelfs in het buitenland waren de tegenstanders van Poetin niet veilig. Bekend is het voorbeeld van Aleksandr Litvinenko (4 december 1962 – 23 november 2006). Litvinenko was een voormalig kolonel van de geheime dienst en overleed in Londen. Het was voor de geheime dienst geen beperking dat Litvinenko op het moment van overlijden tot Brit genaturaliseerd was. Hij vormde een bedreiging.
In slechts 22 dagen was het de poloniumvergiftiging die hem fataal zou worden. Na onderzoek bleek dat hij tienmaal deze dosis toegediend had gekregen van deze radioactieve isotoop.
Hoewel de Britse geheime dienst er aanvankelijk vanuit ging dat het de Russische onderwereld zou zijn geweest die achter de dood van Litvinenko zou zitten, bleek uit onthullingen via Wikileaks in 2010 dat de Amerikanen er juist vanuit gaan dat de toestemming voor de vergiftiging wijzen in de richting van Poetin. De reden hiervoor zou te maken hebben gehad met een moordcomplot op een andere belangrijke gevluchte Rus. Dat was de zakenman Boris Berzesovski.
Berezovski was rijk geworden in de olieindustrie, maar kort na het aantreden van Poetin in 2000 was hij in onmin geraakt bij Poetin. Hij besloot daarom uit te wijken naar Londen. Blijkbaar was dat niet voldoende. Omdat Berezovski vanuit Londen zich bezighield met politieke invloed, vormde hij nog steeds een bedreiging voor Poetin. Daarom werd volgens Litvinenko een moordaanslag beraamd. Die aanslag volgde uiteindelijk en lukte, maar dat was lang nadat Litvinenko overleden was aan de gevolgen van de poloniumvergiftiging in 2006. Berezovski werd op 23 maart 2013 onder verdachte omstandigheden gevonden op zijn landgoed in Ascot. Officieel mag je niet uitgaan van een moordaanslag overigens.
Litvinenko beschuldigde Poetin ervan eerdere aanslagen op het leven van Berezovski beraamd te hebben. Dat niet alleen, ook zou de FSB (de geheime dienst van Rusland) achter aanslagen gezeten hebben in 1999, die toegewezen werden aan Tsjetsenen, om zo een oorlog te rechtvaardigen. De aanslagen werden gepleegd in Moskou.
Daarnaast zou Litvinenko er alles aan willen doen om de opdrachgevers van de moord op Politkovskaja te willen achterhalen. Dit alles maakte hem tot een gevaarlijk persoon.
Tsjetsjenië
Op het moment dat Litvinenko melding maakte van alles wat er mis was met Poetin waren er nog geen spanningen in Oekraïne. Althans, ze waren er in het oosten van het land, maar dat was nog niet echt bekend voor de rest van de wereld. Wat telde was het conflict in Tsjetsjenië.
Het was tijdens de oorlog in Tsjetsjenië dat Vladimir Poetin aan populariteit won. Opvallend, want de oorlog leverde niet de winst op waarop Rusland hoopte. Dat had te maken met de veroorzaker van de oorlog. Strikt genomen was dat niet Poetin. Bovendien, de oorlog die we aanduiden als ‘de oorlog in Tsjetsjenië’ is strikt genomen niet een oorlog. Deze moeten we onderverdelen in twee oorlogen.
De Eerste Tsjetsjeense Oorlog
Tussen 11 december 1994 en 31 augustus 1996 werd er een zinloze oorlog uitgevochten tussen Itsjkerië en Rusland. Formeel gezien is dat de naam van het land dat gebruikt zou moeten worden. In plaats daarvan gebruiken we meestal Tsjetsjenië. De volledige naam van het land is: Tsjetsjeense Republiek Itsjkerië. Dat is een nogal lange naam, vandaar dat we deze afkorten.
Net zoals veel andere deelrepublieken die onderdeel waren van de Sovjet-Unie was het in de jaren negentig ook onrustig in Isjkerië. Hier wilde een deel van de bevolking ook onafhankelijk zijn van Moskou. Het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en het onstaan van de Russische Federatie was voor de Tsjetsjenen het moment om te kiezen voor onafhankelijkheid. Moskou, onder leiding van Boris Jeltsin was daarop tegen en dit leidde tot de Eerste Tjetsjeense Oorlog.
Met name de Slag om Grozny was een slijtageslag. Ondanks de kracht van het Russische leger, lukte het de Tsjetsnenen om de Russen terug te drijven. Op het platteland lukte het de Russen niet om te winnen. Dit leidde tot een ommekeer: het Russische leger kreeg te maken met een gedemoraliseerd leger. Schoorvoetend moest Jeltsin toestaan dat er een staakt-het-vuren tot stand kwam. De situatie werd er niet door opgelost.
Mensen in Moskou konden niet echt begrijpen waarom een clubje rebellen in staat was geweest dat grote leger van Rusland tot stilstand had weten te brengen.
De Tweede Tjetsjeense Oorlog
Het begin van de Tweede Tjetsjeense Oorlog markeerde het begin van de actieve politieke rol van Vladimir Poetin. Inmiddels was de voormalige leider van de FBS toegetreden tot de politiek. Hij was na Jeltsin de belangrijkste politicus van het land.
In Rusland heerste nog steeds het gevoel dat de regering te gemakkelijk had toegegeven aan de rebellen. Bovendien kregen de Russen te maken met toenemende spanningen in het gebied. De rebellen zelf wilden verandering. Islamitische strijders riepen op 9 augustus 1999 de jihad uit en keerden zich tegen alle ‘ongelovigen.’ Ze zouden pas rusten wanneer alle ‘ongelovigen’ waren verdreven. Het duurde alleen tot 1 oktober voordat de Russen zich weer actief gingen bemoeien met het conflict. Dat was na de aanslagen in Moskou, waarvan Litvinenko later zou verklaren dat deze misschien helemaal niet gepleegd waren door de Tsjetjeense rebellen. Of de beweringen van Litvinenko op dit punt kloppen was op het moment van zijn overlijden (2006) niet duidelijk. In 2010 pleegden Tsjetsjenen ook aanslagen in Moskou. Toen werden de aanslagen opgeëist door de Tsjetsjeense rebellen, zoals je hier kunt lezen.
Dit keer lukte het de Russische Federatie wel om het gebied onder controle te krijgen. Dit leidde tot een stijging in de populariteit van Poetin. De termijn van Jeltsin eindigde op 31 december 1999. Hierna werd hij opgevolgd door Poetin. Sinds die tijd is Poetin bijna onafgebroken aan de macht geweest. Alleen tussen 2008 en 2012 was Poetin premier van Rusland. In die periode was Dmitri Medvedev president van Rusland. Inmiddels is de grondwet zodanig aangepast, dat deze poppenkast niet meer nodig is. Voorheen moest de president na een periode van drie termijnen aftreden. Ook was de termijn waarin een president de leider is van het land verschoven van vier naar zes jaar.
Bijkomend voordeel van het winnen van de oorlog voor Rusland: men kon een beroep doen op een deel van het Tsjetsjeense rebellenleger. Dit zou later, tijdens de oorlog in Oekraïne nog van pas komen, zo bleek in 2022.
Dictatuur
Midden in de coronacrisis werd veelvuldig de term ‘dictatuur’ gebruikt door tegenstanders van de maatregelen. De Nederlandse overheid zou zich schuldig gemaakt hebben aan dictatoriale praktijken, nadat bepaalde maatregelen genomen waren die ervoor zouden moeten zorgen dat de pandemie beteugeld werden. Of bepaalde maatregelen wel of niet effect zouden hebben of hebben gehad, is voer voor discussie. Het koppelen van deze discussie aan het woord ‘dictatuur’ en daarbij het voorbeeld van Rusland waar alles wel goed geregeld zou zijn is heel bijzonder.
Vooral vanuit een bepaalde hoek van de politieke arena worden voorbeelden aangehaald over hoe goed het wel niet geregeld is in Rusland. Vooral Poetin werd aangehaald als het voorbeeld van de persoon die in staat zou zijn om het westen onder de duim te houden. Dat de macht van het volk onder de duim wordt gehouden, de vrijheid van politieke tegenstanders beperkt is en je niet zomaar mag zeggen wat je wilt in Rusland wordt compleet genegeerd.
Voor zover ik weet, mag je in Nederland zeggen en schrijven wat je wilt. Je mag zeggen dat je tegen de oorlog in Oekraïne bent. Je mag zelfs beweren dat je niet wilt geloven in een vermeende betrokkenheid van Rusland bij het neerhalen van Vlucht MH17, ook al zijn er voldoende aanwijzingen om aan te nemen dat dit wel degelijk het geval is. Daarover heeft een rechtbank zich ook al uitgesproken, zoals je hier kunt lezen. Dat was alleen nadat de oorlog in Oekraïne was uitgebroken. Toch had dat betrekking op een gebeurtenis die plaatsvond voordat de oorlog uitbrak in Oekraïne.
Wanneer je de situatie vergelijkt tussen Nederland en Rusland merk je de verschillen. Dat de originele versie van dit artikel al sinds 24 februari 2022 op deze website vermeld staat en hier voor mij geen enkele consequentie aan verbonden is geweest, zegt naar mijn idee al genoeg. Er volgden naar aanleiding van dit artikel geen sancties vanuit de overheid. Was dit ook het geval geweest wanneer ik dit artikel geschreven zou hebben in Rusland? Het antwoord lees je via deze website. Ik kan je alvast verklappen: het antwoord is ja, dit zou gevolgen hebben gehad.
Protest en verslaggeving
Een goed voorbeeld is het protest van Russen die zich keerden tegen de oorlog in Oekraïne. Dat lees je in dit bericht van 13 maart 2022. Hier blijkt niet alleen uit dat de autoriteiten hardhandig optreden tegen de betogers. Ook blijkt dat ieder tegengeluid niet geaccepteerd wordt. Dat geldt aanvankelijk ook voor buitenlandse correspondenten, zoals hier valt te lezen. De correspondenten zijn inmiddels teruggekeerd. De verslaggeving is veranderd. Men moet goed opletten wat en hoe men zaken in beeld brengt.
LGBTQIA+
Al eerder benoemde ik het: de manier waarop er omgegaan werd met mensen die tot de LGBTQIA+ gemeenschap behoren.
De geschiedenis van de rechten van de gemeenschap in Rusland mag je gerust omschrijven als moeizaam. Zelfs zonder de bemoeienis van Poetin. Opvallend genoeg kwam er met de Russische Revolutie een einde aan de strafbaarheid van homoseksualiteit (1917). Dat duurde tot aan 1933.
Opvallend genoeg: tal van bekende Russische intellectuelen, kunstenaars, musici, politici en mensen van adel bleken gewoon homoseksueel te zijn. Nou ja, dat was niet opvallend, want er is niets opvallends aan. Wat het opvallend maakt is dat het gewoon voorkwam en dat er aan de ene kant van alles gedaan werd om alles te verbieden en aan de andere kant het overal voorkwam. Tot in de hoogste kringen, zou je kunnen stellen. Letterlijk, want veel leden van de familie van de laatste tsaar waren homo of lesbienne. Zelfs de oom van tsaar Aleksandr de Derde en oom van tsaar Nicolaas de Tweede, grootvorst Sergej Aleksandrovitsj was homo. Misschien was dat wel de reden waarom de wetgeving enigszins verspoepelt werd in 1903. Het was nog steeds strafbaar, maar je kon er ‘maar’ drie maanden gevangenisstraf voor krijgen. Daarvoor leverde het je een ticket naar Siberië op voor een periode tot wel zes jaar.
Misschien was men ook wel een beetje geschrokken door de dramatische dood van ene Pjotr Iljitsj Tsjaikovski. Hij kwam nu niet echt op de meest fraaie manier aan zijn einde. Ja, het was zelfmoord. Alleen de gekozen manier was wel een zeer bijzondere. Nou ja, wanneer je een van de verhalen mag geloven. Een glas met besmet water zou hij tot zich genomen hebben, waardoor hij stierf aan de gevolgen van cholera. Duidelijk is wel dat hij op 6 november 1893 overleed aan de ziekte. Het Hof van Eer zou hem echter bevolen hebben een einde te maken aan zijn leven, vanwege een homoseksuele relatie. Tsjaikovski was een gevierd componist, dus maakte dit wel indruk. Zeker het moment waarop hij overleed, negen dagen na de premiere van zijn zesde symfonie, maakte ook veel indruk.
Wat de redenen ook waren, de wetgeving werd gewijzigd. Een kleine stap, want homoseksualiteit was gewoon verboden. De revolutie veranderde dat dus. Tot aan 1933. In het eerste wetboek dat geschreven werd na de revolutie verdween het artikel waarin de strafbaarheid was opgenomen in zijn geheel. Logisch, want in de partijtop waren verschillende leden openlijk homoseksueel.
Jozef Stalin had helemaal niets met homoseksualiteit. Sterker nog, hij vond dat het niet kon en daarom moest het strafbaar gesteld worden. Dat is eigenlijk te danken aan Maksim Gorki. Deze roman- en toneelschrijver had wel een heel bijzondere opvatting als het ging om de relatie tussen homoseksualiteit en het facisme. Gorki was van mening dat wanneer homoseksualiteit uitgeroeid zou worden er een einde zou komen aan het facisme. Stalin maakte daar voor het gemak van, dat daarmee ook een einde zou komen aan het nazisme.
Dat was overigens niet de enige reden voor Staling om homoseksualiteit strafbaar te stellen. Hij hield rekening met een eventuele oorlog die uit zou breken tussen de Sovjet-Unie en Duitsland. Het land had te maken met een laag geboortecijfer. Daarom was de oplossing om prostitutie te verbieden. Prostituees konden als bijkomend voordeel aan de slag gaan in de fabrieken, die zaten te springen om personeel. Gingen ze toch door met hun werk, dan was er altijd nog een heropvoedingscursus. Later werd dat gewoon een strafkamp. Pas later bleek dat er ook mannen waren die dit werk deden. Dit leidde ertoe dat homoseksualiteit strafbaar gesteld werd. Iedereen die dit wel deed kon rekenen op vijf jaar opsluiting in een werkkamp.
Ook na de dood van Stalin (5 maart 1953) en tijdens het bewind van diens opvolger, Nikita Chroesjtsjov werd het niet beter. Het bleef gewoon strafbaar. Pas tijdens het bewind van Michail Gorbatsjov (jaren tachtig) en onder de vlag van Glasnost (openheid) en Perestrojka (hervormingen) zou het mogelijk zijn om te beginnen aan verandering. Geen grote veranderingen overigens. Dat had te maken met de invloed van de kerk in Rusland.
Kerk en religie
Noem het een soort monsterverbond. Een verbond waar beiden partijen van profiteren. Aan de ene kant de Ooster Orthodoxe kerk en aan de andere kant Vladimir Poetin.
Religie speelt van oudsher altijd al een belangrijke rol in Rusland. Door de communistiche machthebbers werd de kerk toegestaan, mits in beperkte vorm en onder voorwaarden. Communisme ‘gelooft’ niet in een kerk. Omgekeerd moeten de religieuze organisaties natuurlijk niets hebben van dat wat de communisten wilden.
De kerk mocht bepaalde dingen wel en bepaalde dingen niet doen. Na de val van het communisme werd duidelijk dat de kerk een belangrijke rol ging claimen. Niet dat er sprake was van religieus extremisme zoals we dit kennen in andere landen. Toch mag je de rol van de kerk in Rusland niet onderschatten. De naam is niet zonder reden orthodox. Dat gaat een stap verder dan traditioneel.
Beide partijen hebben belangen. Zo wil Poetin dat mensen op hem blijven stemmen en de kerk wil graag dat mensen naar de kerk blijven gaan. Waarom zou je elkaar dan afvallen? Ze hebben elkaar in ieder geval zeker gevonden als het gaat om een onderwerp: het bestrijden van de ‘verderfelijke’ LGBTQIA+ gemeenschap. Dat is dus wat er sinds het aantreden van Poetin in 2000 stelselmatig is gebeurd. Dat gebeurde aanvankelijk met kleine beslissingen en langzamerhand werd het steeds erger. Oficieel om traditionele waarden te beschermen. Bijvoorbeeld om kinderen te beschermen. Inmiddels is het zelfs zo erg, dat er bepaald wordt welke films wel en welke films niet meer vertoond mogen worden. In schoolmateriaal mogen bepaalde dingen niet meer vermeld worden. Kortom: dit is censuur. Net schreef ik over dictatuur. Dit valt onder dictatuur. De dictatuur van religie.
Centraal staan dus de ‘Russische waarden.’ Het probleem is alleen: Wat zijn dan die ‘Russische waarden?’ Rusland is het grootste land ter wereld als het om het landoppervlak gaat. Wanneer je een bewoner uit het westelijke deel van het land vergelijkt met die uit het oostelijke deel, dan vallen wel wat verschillen op. Dan heb ik het nog niet eens over hoe iemand eruit ziet. Culturele verschillen spelen hierbij ook een rol. Blijkbaar heeft men in Moskou besloten dat dit de standaard is. Vanuit Moskou wordt via de door Moskou gedomineerde media die boodschap verspreid over het grootste deel van Rusland en dat is vooral het platteland. Daar wonen mensen die dit aannemen als de waarheid.
Digitale heerschappij
Zien zij dagelijks een boodschap waarin ze geleerd wordt dat het westen slecht is en de oorlog in Oekraïne in dit geval een ‘speciale militaire operatie’ is, dan nemen ze dit als waarheid aan. Vergeet niet dat het schakelen naar een ander televisiekanaal inhoudt dat je precies hetzelfde ziet. Surf je naar een website, dan lees je eigenlijk hetzelfde. Wil je naar een website in een andere taal toe, dan is het maar de vraag of je die website kunt bereiken. De kans bestaat dat die website niet te bereiken is. Dat is de realiteit voor mensen in Rusland. Een gemaakte realiteit. Dat is de digitale heerschappij van Vladimir Poetin.
In die digitale wereld zijn er genoeg hobbels die overwonnen moeten worden en dat brengt me bij een ander punt waarom ik al langere tijd voordat de oorlog in Oekraïne uitbrak een hekel had aan Poetin. Die hobbels die overwonnen moeten worden hebben alles te maken met teksten zoals deze. Waarin gescheven wordt wat anderen denken over hem. Dat zijn woorden waarin een ander beeld neergezet wordt. Iets dat in gaat tegen het idee dat we te maken hebben me dat leuke en vriendelijke mannetje dat we begin 2000 op televisie zagen. Dat mannetje dat zogenaamd geen woord Engels sprak. Geen woord van waar, want dat spreekt hij wel. Net zo goed als dat hij gewoon Duits spreekt. Hij woonde ooit in Duitsland.
Die digitale wereld kent hobbels die blijkbaar overwonnen moeten worden en daarvoor heeft Poetin een digitaal leger. De trollenfabrieken waarmee gepoogd wordt om te infiltreren, te beïnvloeden en te manipuleren. Ik weet heus wel dat hij niet de enige is. De Verenigde Staten zijn geen haar beter op dat punt. De Chinezen en Koreanen zijn precies zo. In dit geval heb ik het over Poetin en de redenen waarom ik een hekel aan hem had voordat hij de oorlog begon in Oekraïne, nu bijna een jaar geleden. Daar hadden we het over. Niet over Amerikanen, niet over Chinezen, niet over Koreanen. Dat is te gemakkelijk, om de aandacht af te leiden. Waarom zouden we het daarover moeten hebben, wanneer er genoeg redenen zijn om het juist over Poetin te hebben. Alle redenen die ik hierboven benoemde zijn redenen genoeg waarvan ik zeg: Aan Poetin had ik al langere tijd een hekel. Dat mag ik zeggen, want ik woon in een vrij land.
Hekel
Zorgt dit ervoor dat ik een hekel heb aan Russen in het algemeen? Nee! Kom op zeg. Rusland is een schitterend land. Met schitterende inwoners. Ik wens ze een leider toe, die hen kan brengen wat ze verdienen: vrijheid, welvaart en voorspoed. Hetzelfde dat ik ieder ander land dat toewens. Alleen ik heb dat niet voor het zeggen, hè? Ik ben maar die simpele schrijvende huisvader die een poging deed om aan te geven waarom ik er zo over denk. Dat jij er misschien heel anders over denkt, dat is je goed recht. Zoiets heet vrijheid van meningsuiting toch. De laatste keer dat ik het controleerde, werkte dat twee kanten op. Zonder tribunalen of verantwoording. Dus je kunt gewoon zeggen wat je erover wilt. Dat heb ik gedaan in 2022 en in 2023 heb ik de tekst aangepast en aangevuld. Niet om je te overtuigen. Gewoon mijn mening te delen. Want ja….
… Wat weet ik er nu vanaf? Ik denk dat ik maar weer eens ga stofzuigen!
